Biến thể B.1.1.529 lần đầu tiên được báo cáo cho Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)( từ Nam Phi vào ngày 24/11/2021. Tình hình dịch tễ học ở Nam Phi được đặc trưng bởi ba đỉnh khác biệt trong các trường hợp được báo cáo, trong đó mới nhất chủ yếu là biến thể Delta. Trong những tuần gần đây, các ca nhiễm trùng đã gia tăng mạnh mẽ, trùng hợp với việc phát hiện ra biến thể B.1.1.529. Trường hợp nhiễm B.1.1.529 được xác nhận đầu tiên là từ một mẫu vật được thu thập vào ngày 9/11/2021.
Biến thể này có một số lượng lớn các đột biến, một số đột biến đáng lo ngại. Bằng chứng sơ bộ cho thấy nguy cơ tái nhiễm với biến thể này tăng lên so với các biến thể đáng lo ngại (VOC) khác. Số lượng các trường hợp của biến thể này dường như đang tăng lên ở hầu hết các tỉnh ở Nam Phi. Chẩn đoán SARS-CoV-2 PCR hiện tại tiếp tục phát hiện biến thể này.
Có một số nghiên cứu đang được tiến hành và sẽ tiếp tục đánh giá biến thể này. WHO sẽ thông báo những phát hiện mới với các Quốc gia Thành viên và cho công chúng khi cần. Dựa trên các bằng chứng được trình bày cho thấy sự thay đổi bất lợi trong dịch tễ học COVID-19, Nhóm Tư vấn Kỹ thuật về Sự tiến hóa của Vi-rút SARS-CoV-2 (TAG-VE) – một nhóm chuyên gia độc lập theo dõi và đánh giá định kỳ sự tiến triển của SARS-CoV-2 và đánh giá xem các đột biến cụ thể và sự kết hợp của các đột biến làm thay đổi hành vi của vi-rút – đã khuyến cáo WHO rằng biến thể này nên được chỉ định là VOC và WHO đã chỉ định B.1.1.529 là VOC, được đặt tên là Omicron.
Khả năng lây truyền: Vẫn chưa rõ liệu Omicron có khả năng lây truyền cao hơn hay không (ví dụ: dễ lây lan từ người sang người hơn) so với các biến thể khác, bao gồm cả Delta. Số lượng người có kết quả xét nghiệm dương tính đã tăng lên ở các khu vực của Nam Phi bị ảnh hưởng bởi biến thể này, nhưng các nghiên cứu dịch tễ học đang được tiến hành để tìm hiểu xem liệu đó có phải là do Omicron hay các yếu tố khác hay không.
Mức độ nghiêm trọng của bệnh: Vẫn chưa rõ liệu nhiễm trùng Omicron có gây ra bệnh nặng hơn so với nhiễm trùng với các biến thể khác, bao gồm cả Delta hay không. Dữ liệu sơ bộ cho thấy tỷ lệ nhập viện ngày càng tăng ở Nam Phi, nhưng điều này có thể là do tổng số người bị nhiễm bệnh ngày càng tăng, chứ không phải là kết quả của nhiễm trùng cụ thể với Omicron. Hiện tại không có thông tin nào cho thấy các triệu chứng liên quan đến Omicron khác với các triệu chứng ở các biến thể khác. Các trường hợp nhiễm trùng được báo cáo ban đầu là ở các sinh viên đại học – những người trẻ hơn có xu hướng mắc bệnh nhẹ hơn – nhưng việc hiểu được mức độ nghiêm trọng của biến thể Omicron sẽ mất vài ngày đến vài tuần. Tất cả các biến thể của COVID-19, bao gồm cả biến thể Delta đang chiếm ưu thế trên toàn thế giới, đều có thể gây bệnh nặng hoặc tử vong, đặc biệt đối với những người dễ bị tổn thương nhất, và do đó, việc phòng ngừa luôn là chìa khóa.
Bằng chứng sơ bộ cho thấy có thể có tăng nguy cơ tái nhiễm Omicron (tức là những người đã từng bị COVID-19 có thể bị tái nhiễm dễ dàng hơn với Omicron), so với các biến thể cần quan tâm khác, nhưng thông tin còn hạn chế. Thông tin thêm về điều này sẽ có sẵn trong những ngày và tuần tới.
Hiệu quả của vắc xin: WHO đang làm việc với các đối tác kỹ thuật để hiểu tác động tiềm tàng của biến thể này đối với các biện pháp đối phó hiện có của chúng tôi, bao gồm cả vắc xin. Vắc xin vẫn rất quan trọng trong việc giảm thiểu bệnh tật nặng và tử vong, bao gồm cả việc chống lại biến thể lưu hành ưu thế, Delta. Các loại vắc-xin hiện tại vẫn có hiệu quả chống lại bệnh nặng và tử vong.
Hiệu quả của các xét nghiệm hiện tại: Các xét nghiệm PCR được sử dụng rộng rãi tiếp tục phát hiện nhiễm trùng, bao gồm cả nhiễm trùng Omicron, như chúng ta đã thấy với các biến thể khác. Các nghiên cứu đang được tiến hành để xác định xem liệu có bất kỳ tác động nào đến các loại xét nghiệm khác, bao gồm cả xét nghiệm phát hiện kháng nguyên nhanh hay không.
Hiệu quả của các phương pháp điều trị hiện tại: Corticosteroid và Thuốc chẹn thụ thể IL6 sẽ vẫn có hiệu quả để quản lý bệnh nhân bị COVID-19 nặng. Các phương pháp điều trị khác sẽ được đánh giá để xem liệu chúng có còn hiệu quả hay không với những thay đổi đối với các bộ phận của vi rút trong biến thể Omicron.
Tại Việt Nam đến nay qua giám sát dịch tễ của virus SARS-CoV-2 hiện chưa ghi nhận trường hợp mắc COVID-19 với biến chủng mới Omicron. Để chủ động kiểm soát tình hình dịch COVID-19 trong nước và đồng thời ngăn chặn nguy cơ xâm nhập và lây lan của biến chủng mới Omicron vào nước ta từ các quốc gia đã ghi nhận và lây lan biến chủng mới, Bộ Y tế đã chỉ đạo hệ thống giám sát tăng cường giám sát dịch COVID-19 nhằm phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường của các ổ dịch COVID-19.
Bộ Y tế yêu cầu các Viện Vệ sinh dịch tễ/ Pasteur chủ động thực hiện giải trình tự gien các trường hợp nghi ngờ nhiễm biến chủng mới, đặc biệt là những trường hợp có tiền sử dịch tễ về từ các quốc gia khu vực Nam Phi; đồng thời đã báo cáo và đề xuất Chính phủ xem xét chỉ đạo tạm dừng tổ chức các chuyến bay quốc tế đến và đi từ các quốc gia: Nam Phi, Botswana, Namibia, Zimbabwe, Eswatini, Lesotho, Mozambique và tạm dừng cấp phép nhập cảnh với hành khách đến/đi về từ các quốc gia trên.
Bộ Y tế sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Tổ chức Y tế thế giới và các Cơ quan đầu mối quốc gia thực hiện Điều lệ Y tế quốc tế để thông tin kịp thời về các biến chủng của virus SARS-CoV-2 để đưa ra các biện pháp phòng chống dịch phù hợp với diễn biến tình hình dịch.