Hiện nay, vắc xin Covid-19 được xem là “hộ chiếu” an toàn giúp cơ thể được bảo vệ bởi kháng thể, giảm nguy cơ lây nhiễm virus SARS-CoV-2, đặc biệt giảm triệu chứng nặng, giảm nguy cơ tử vong. Vắc xin không những làm giảm diễn biến nặng và tử vong với biến thể mới.
- COVID-19 là gì?
COVID-19 là bệnh do vi rút SARS-CoV-2 gây ra. Vi rút lây từ người này sang người khác thông qua các phân tử nhỏ trong không khí và qua các giọt bắn. Sau đó, vi rút đi vào mắt, mũi, miệng, hầu, họng rồi xuống phổi.
Vi rút được phát hiện trong khoảng thời gian từ 2 đến 14 ngày sau tiếp xúc. 80% các trường hợp không có triệu chứng hoặc có triệu chứng nhẹ như sốt, ho, đau nhức mình mẩy, nhức đầu, mất khứu giác hay vị giác, tiêu chảy, v.v… 15% có viêm phổi, giảm oxy trong máu.
Khoảng 5% bị bệnh nặng và cần chăm sóc tích cực. Biểu hiện nặng bao gồm suy hô hấp, viêm cơ tim, suy thận, đông máu, tắc mạch, nhiễm trùng huyết và các biến chứng khác… COVID-19 có nguy cơ diễn biến nặng ở người cao tuổi (> 65 tuổi), người có bệnh nền như tiểu đường, cao huyết áp, bệnh lý thận, v.v… Tỷ lệ tử vong do COVID-19 vào khoảng > 2%. Tình trạng bệnh có thể kéo dài, thậm chí ở cả những người có triệu chứng nhẹ và có thể mất vài tháng để hồi phục.
- PrEP là gì?
PrEP được viết tắt từ cụm từ Pre-Exposure Prophylaxis (dự phòng trước phơi nhiễm HIV). Hay nói cách khác, PrEP là loại thuốc ngăn ngừa nhiễm HIV ở những người không nhiễm bệnh.
- Liều vắc xin COVID-19 tăng cường là gì và hoạt động như thế nào?
Tiêm vắc xin tăng cường nhằm tăng mức độ phản ứng miễn dịch sau khi chúng suy yếu tự nhiên. Mũi tiêm tăng cường đánh lừa hệ thống miễn dịch nghĩ rằng nó đang nhìn thấy mầm bệnh một lần nữa, do đó, số lượng và chất lượng của các kháng thể được tạo ra có thể tăng lên. Hệ thống miễn dịch của chúng ta học cách làm tốt hơn công việc nhận biết mầm bệnh và tạo ra các kháng thể liên kết chặt chẽ hơn với mục tiêu của chúng.
Một ví dụ là tiêm ngừa bệnh uốn ván, bạch hầu và ho gà thường được yêu cầu mũi tiêm tăng cường, với thành phần Td hoặc Tdap, cứ sau 10 năm để duy trì khả năng miễn dịch.
- Tại sao cần tiêm vắc xin tăng cường?
Đối với một số mầm bệnh, việc có các phản ứng miễn dịch sẵn có (kháng thể có thể đo lường được) là rất quan trọng để đạt được hiệu quả. Vì vậy, khi mức độ kháng thể suy giảm tự nhiên theo thời gian, cần phải tăng cường.
Đối với các mầm bệnh khác, như virus viêm gan B, việc hoàn thành loạt ba mũi tiêm chủng có khả năng bảo vệ suốt đời. Tuy nhiên, nếu nguy cơ lây nhiễm cao hơn, kiểm tra nồng độ kháng thể thấy giảm, thì mũi tiêm tăng cường rất quan trọng.
- Khả năng miễn dịch suy giảm sau 2 liều ban đầu?
Nhiều nghiên cứu cho thấy, các kháng thể suy giảm trong khoảng thời gian 6 tháng hoặc hơn sau khi tiêm liều vắc xin COVID-19 thứ hai. Hiệu quả của vắc xin cũng suy giảm sáu tháng sau khi hoàn thành tiêm chủng. Tuy nhiên, một lưu ý tích cực là khả năng bảo vệ chống lại bệnh COVID-19 nghiêm trọng, bao gồm cả nhập viện hoặc tử vong, dường như không giảm. Điều này có thể là do các thành phần khác của phản ứng miễn dịch (tế bào T và tế bào ghi nhớ miễn dịch) ở trong cơ thể lâu hơn kháng thể và ngăn ngừa bệnh tật nghiêm trọng. Người cao tuổi và người suy giảm miễn dịch là những đối tượng ưu tiên nhiều hơn vì họ có xu hướng phản ứng miễn dịch với vắc xin yếu hơn so với những người trẻ, khỏe mạnh.
- Liều vắc xin COVID-19 tăng cường có ảnh hưởng đến sức khỏe người sử dụng PrEP hay không?
Không! Vắc xin COVID-19 an toàn cho mọi người, kể cả người uống PrEP. Không có sự khác nhau về tính an toàn của vắc xin giữa người sử dụng PrEP hay không sử dụng. Đồng thời, các loại vắc xin COVID-19 đã được cấp phép không có tương tác với thuốc này và ngược lại.
Tuy nhiên, tất cả mọi đối tượng tiêm vắc-xin đều có khả năng gặp tác dụng phụ của vắc-xin, tuy nhiên, tỉ lệ này rất nhỏ. Các tác dụng phụ của vắc xin có thể từ nhẹ đến vừa phải, như mệt mỏi, nhức đầu, đau cơ, ớn lạnh, sốt; đau, tấy đỏ và sưng tại chỗ tiêm. Đây là những dấu hiệu bình thường cho thấy cơ thể bạn đang đáp ứng với vắc xin và tạo khả năng bảo vệ. Các dấu hiệu này sẽ hết trong một vài ngày.
- Có nên ngừng uống thuốc PrEP khi tiêm vắc xin Covid-19 không?
KHÔNG! Vẫn duy trì dùng thuốc PrEP trước, trong hoặc sau tiêm vắc xin COVID-19. Nếu ngừng uống thuốc PrEP, bạn có thể gặp nhiều rủi ro vì dễ mắc HIV hơn và có nguy cơ cao COVID-19 sẽ diễn tiến nghiêm trọng hơn.