MSM là cụm từ viết tắt để nói đến nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới. Đây là nhóm đang được cảnh báo vì có tỉ lệ lây nhiễm HIV tăng mạnh tại Việt Nam hiện nay. Tìm hiểu các thông tin cơ bản về nhóm MSM để đưa ra những nhận định, hướng tiếp cận đúng đắn và không còn sự kỳ thị chính là phương pháp giúp giảm thiểu tình trạng lây nhiễm HIV của cả nước nói chung và nhóm MSM nói riêng.
Khái niệm về MSM
Nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM, viết tắt của Men who have Sex with Men, hoặc Males who have Sex with Males) là cụm từ nhấn mạnh về hành vi của những người nam có quan hệ tình dục với những người nam khác, bất kể bản dạng giới hay xu hướng tính dục của người đó là gì.
Khái niệm “nam quan hệ tình dục với nam” lần đầu được sử dụng trong cộng đồng những người làm y tế công cộng vào những năm 1990, do có liên quan đến một số vấn đề y tế công cộng, điển hình là nguy cơ lây nhiễm HIV. Theo đó, lí do khiến MSM bị chú ý là bởi hành vi người nam có quan hệ tình dục với người nam đã tác động đến mặt phòng ngừa và giám sát bệnh tật, chứ không phải vì người đó đồng tính hay dị tính.
Nhóm MSM là những người có giới tính sinh học là nam giới, nhưng bản dạng giới có thể là nam hoặc nữ. Trong đó, người nam có bản dạng giới là nữ có thể ăn mặc như một người nam hoặc như một người nữ, tùy thuộc vào biểu hiện giới của họ muốn cho mọi người biết.
Xu hướng tính dục của MSM
Nhóm MSM tập hợp nhiều người với những xu hướng tính dục khác nhau, như đồng tính nam, song tính, toàn tính, dị tính hoặc vô tính. Tuy nhiên, phần lớn người thuộc nhóm MSM là người có xu hướng tính dục đồng giới. Vì thường một người có giới tính sinh học là nam bị hấp dẫn tình dục bởi một người nam khác thì mới đưa đến hành vi quan hệ tình dục với nhau. Ở nhóm người đồng tính nam, có người có bản dạng giới và biểu hiện giới đều là nam, nhưng cũng có người biểu hiện giới là nam mà bản dạng giới là nữ.
Với người có xu hướng tính dục là song tính hay toàn tính, nghĩa là họ có thể có tình cảm và giao hợp được với cả nam lẫn nữ, thì các nguy cơ bị lây nhiễm HIV và các bệnh lây truyền qua đường tình dục cũng tương tự như những người MSM đồng tính.
Với người có xu hướng tính dục là dị tính, nghĩa là họ chỉ yêu, có tình cảm và bị thu hút tình dục bởi phái nữ nhưng vẫn có thể quan hệ tình dục với người nam khác, do bị ép buộc, bán dâm hay tò mò.
Với người được cho là xu hướng tính dục vô tính, nghĩa là họ không có cảm xúc, không thích một ai, bất kể nam giới hay nữ giới, nhưng vẫn có thể quan hệ tình dục với người nam khác do áp lực của nhóm này bị xã hội đặt ra hoặc do lao động tình dục.
Sự khác nhau giữa MSM & Đồng tính nam
MSM và đồng tính nam là hai khái niệm khác nhau hoàn toàn, thuộc về các phạm trù riêng biệt mà nhiều người thường xuyên nhầm lẫn là như nhau. Theo đó, đồng tính nam là một “nhánh con” của MSM:
- MSM là dùng để chỉ về hoạt động tình dục giữa những người nam với nhau, dù cho xu hướng tính dục của họ là như thế nào. Ví dụ, một anh trai thẳng (straight) có quan hệ tình dục với người nam khác vì bán dâm, như vậy anh trai đó đang thuộc nhóm MSM.
- Đồng tính nam là dùng chỉ về xu hướng tính dục và người đồng tính nam có thể có hoặc không có hành vi quan hệ tình dục với người nam khác. Tức là, họ bị thu hút, hấp dẫn và ham muốn tình dục với nam giới, nhưng không phải lúc nào cũng xảy ra quan hệ.
Đây là điểm khác biệt cần hiểu rõ và lưu ý để xây dựng hướng tiếp cận trong truyền thông được hiệu quả, đúng đắn. Bởi nếu hiểu lầm hai khái niệm này tương đồng nhau thì thông điệp truyền tải đưa đến người nhận chỉ nằm ở một phía, dễ thấy nhất chính là chủ yếu nằm trong nhóm đồng tính nam. Điều này khiến nhiều thành phần quan trọng khác của nhóm MSM bị bỏ sót.
Tại sao MSM thuộc nhóm nguy cơ cao lây nhiễm HIV?
Nhóm MSM được cảnh báo là một trong những nhóm nguy cơ chính của dịch HIV trên toàn cầu nói chung và tại Việt Nam nói riêng. Tỉ lệ hiện nhiễm HIV ở nhóm MSM tăng rõ rệt và nhanh dần trong những năm gần đây. Số người nhiễm mới HIV tại một số địa phương được phát hiện có tới hơn 50% là nhóm MSM. Do vậy, MSM được dự báo sẽ trở thành nhóm chiếm tỉ lệ lớn nhất trong tổng số người nhiễm mới HIV được ước tính hằng năm vào thời gian tới. Thế thì nguyên nhân là vì đâu?
- Quan hệ tình dục bằng đường hậu môn
Trong quan hệ qua hậu môn, người đưa dương vật vào hậu môn đối phương được gọi là “Top”, người tiếp nhận dương vật của bạn tình vào hậu môn của mình được gọi là “Bottom” (Bot), người thực hiện được cả 2 vai trò gọi là “Versatile” (Vers hay Cent).
Quan hệ bằng hậu môn thường khó xâm nhập và dễ bị tổn thương, bởi hậu môn không sản xuất được chất bôi trơn tự nhiên như âm đạo, cơ vòng tại đây lại co thắt thường xuyên. Để việc giao hợp được dễ dàng, ngoài dùng gel bôi trơn, các bạn Bot còn sử dụng thêm hợp chất nitrite (gọi là Popper) làm giãn cơ vòng hậu môn, các bạn Top thì dùng để tăng ham muốn. Điều này là một trong những hành động khiến việc quan hệ tình dục không an toàn xảy ra.
Quan hệ tình dục qua hậu môn mà không có biện pháp bảo vệ sẽ rất dễ nhiễm các bệnh tình dục như lậu, giang mai,… và đặc biệt là HIV. Vì niêm mạc ở trực tràng dễ bị tổn thương và dễ bị vi-rút xâm nhập hơn so với niêm mạc âm đạo nên nguy cơ lây nhiễm HIV khi giao hợp bằng hậu môn sẽ cao hơn.
Những bạn Vers cũng có tác động rất lớn đến tỉ lệ lây nhiễm HIV trong cộng đồng MSM. Bởi khi làm Bot, họ có nguy cơ bị nhiễm HIV cao và nếu có HIV thì lúc làm Top, họ lại là nguồn lây cho người khác. Từ đó cho thấy, ở nhóm MSM, người có vai trò là Bot dễ nhiễm HIV hơn cả.
Ngoài cách thức đưa dương vật vào hậu môn, thì một số khác có thể dùng ngón tay hay nắm tay để xâm nhập hậu môn, hoặc đưa đồ chơi tình dục vào hậu môn, hoặc quan hệ tình dục giữa miệng và hậu môn. Mức thương tổn ở những cách quan hệ này là rất lớn, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm tình dục.
- Quan hệ với nhiều bạn tình
Số lượng bạn tình của nhóm MSM tùy thuộc vào từng cá nhân và trung bình số lượng bạn tình của họ luôn thay đổi theo thời gian. So với quan hệ tình dục khác giới, những người trong nhóm MSM thường có số bạn tình cùng lúc cao hơn, kéo theo tỉ lệ quan hệ tình dục không bảo vệ cũng cao hơn.
Ngày nay, nhiều hoạt động như quán bar, massage dành cho người đồng tính nam, phòng tập thể dục, các địa điểm giải trí thích hợp cho nhiều người MSM tham gia, v.v… vô tình về phương diện nào đó đã trở thành nơi các MSM có thể dùng để hoạt động tình dục với nhiều bạn tình của họ.
- Quan hệ tình dục có sử dụng chất
Sử dụng chất ngay trước và trong khi quan hệ tình dục để khởi đầu, duy trì và cải thiện chất lượng cuộc yêu thường xảy ra ở nam nhiều hơn, nhất là với nhóm MSM. Bởi lẽ nhóm này có nhiều rào cản như tâm lí (lo lắng vì nó khác biệt với quan hệ khác giới), xã hội (lo sợ sẽ bị kì thị), thể chất (sợ đau khi quan hệ hậu môn, dương vật cũng phải cương cứng hơn). Họ muốn dùng chất để vượt qua nó khi quan hệ, cũng như tận hưởng một cảm nhận khác biệt. Do đó dễ dẫn đến việc quan hệ không an toàn vì mất kiểm soát.
- Nhiễm các bệnh lây truyền qua quan hệ tình dục (STIs)
Theo các nghiên cứu và khảo sát về HIV/AIDS, STIs là mấu chốt để biết được sự gia tăng HIV/AIDS ở mức độ nào. Ở đâu có tỉ lệ STIs cao thì ở đó tỉ lệ nhiễm HIV sẽ cao, ngược lại, nếu can thiệp và phòng chống STIs tốt thì tỉ lệ nhiễm HIV sẽ thấp. STIs chính là yếu tố thuận lợi để vi-rút HIV dễ dàng xâm nhập khi có nguy cơ phơi nhiễm. Bởi khi nhiễm STIs, hệ miễn dịch đã suy giảm, đồng nghĩa với việc đã xảy ra quan hệ tình dục không an toàn, quan hệ với nhiều người, mà đây lại chính là điều kiện lý tưởng cho HIV tấn công.
Hiểu được hành vi và những tác động khiến MSM trở thành một trong những nhóm bị cảnh báo về tỉ lệ lây nhiễm HIV cao suốt thời gian qua sẽ giúp họ nhận thức được đâu là điều đúng đắn mà hướng đến để bảo vệ sức khỏe cho bản thân, giúp người xung quanh thấu cảm hơn để việc tiếp cận, hỗ trợ cộng đồng diễn ra thuận lợi. Tiến đến chấm dứt dịch HIV/AIDS vào năm 2030 là mục tiêu chung không chỉ của Việt Nam, mà còn của toàn cầu.