Bên cạnh mục tiêu chính giảm nguy cơ mắc bệnh và tử vong, một mục tiêu quan trọng không kém của điều trị HIV bằng thuốc ARV là ức chế vi-rút. Tuy nhiên, hiệu quả của chúng đòi hỏi bệnh nhân tuân thủ chế độ điều trị theo đầy đủ hướng dẫn của bác sĩ và các chuyên viên tư vấn. Đó là một quá trình lâu dài và kiên trì.
I. Lợi ích của tuân thủ điều trị HIV (điều trị ARV)?
Tuân thủ điều trị tốt theo theo thời gian sẽ giúp:
- Tăng hiệu quả thuốc trong việc ức chế vi-rút
- Tiết kiệm chi phí liên quan tới thay đổi loại thuốc khác có giá thành cao hơn (nếu có) và các chi phí phòng ngừa, điều trị các nhiễm trùng (bệnh) cơ hội.
- Có phác đồ thuốc thay thế sẵn sàng trong trường hợp thất bại ức chế vi-rút do các nguyên nhân khác, không phải do tuân thủ kém.
- Cải thiện chất lượng cuộc sống, chất lượng công việc, học tập do sức khoẻ ổn định, và chi tiêu hiệu quả hơn.
Nguy cơ thất bại trong việc ức chế vi-rút sẽ tăng nếu tuân thủ điều trị kém. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng tuân thủ điều trị kém là một trong các nguyên nhân chủ yếu (thường là chủ yếu nhất) trong việc thất bại điều trị.
Tuân thủ điều trị tốt sẽ giúp tăng hiệu quả ức chế vi-rút
II. Tuân thủ điều trị là gì?
Tuân thủ điều trị là mức độ hợp tác về hành vi của bệnh nhân tương ứng theo các chỉ dẫn của người cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khoẻ (bác sĩ, chuyên gia y tế, chuyên viên tư vấn, v.v.)
Theo tổ chức Y tế Thế giới (WHO): “Medication adherence is the degree to which the person’s behavior corresponds with the agreed recommendations from a health care provider.”
III. Như thế nào là tuân thủ điều trị HIV (điều trị ARV)?
Đối với người có HIV, tuân thủ điều trị bao gồm:
- Uống thuốc ARV mỗi ngày và chính xác theo đơn thuốc đã được kê bởi bác sĩ.
- Tái khám đều đặn theo đúng lịch hẹn của bác sĩ, cơ sở điều trị.
- Uống các loại thuốc dự phòng nhiễm trùng cơ hội khác theo đúng đơn thuốc được chỉ định bởi bác sĩ (nếu có).
- Duy trì một chế độ dinh dưỡng, luyện tập, làm việc và sinh hoạt hợp lý nhằm nâng cao lợi ích của việc điều trị ARV và cải thiện sức khỏe. Có thể tham khảo ý kiến từ bác sĩ hoặc các chuyên viên y tế.
- Sử dụng các biện pháp tình dục an toàn để phòng ngừa lây nhiễm chéo với người có HIV và/hoặc mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác.
Uống thuốc ARV mỗi ngày và chính xác theo đơn
IV. Làm thế nào để cải thiện việc tuân thủ điều trị HIV (điều trị ARV)?
Thuốc ARV là phần quan trọng nhất của việc điều trị HIV, cần được uống đúng giờ vào một thời điểm xác định mỗi ngày, đúng loại, đúng số lượng viên thuốc và đúng cách.
Đúng giờ:
- Trước khi bắt đầu điều trị ARV (lần đầu tiên uống thuốc) hãy lựa chọn ra một mốc thời gian trong ngày dễ nhớ và thuận tiện nhất để bạn có thể uống thuốc, có thể thảo luận cùng với bác sĩ, chuyên viên tư vấn.
- Ghi nhớ việc uống thuốc với một thói quen nào đó diễn ra hàng ngày gần với giờ uống thuốc để tránh quên thuốc.
- Đặt báo thức trên đồng hồ hoặc điện thoại di động để nhắc nhở việc uống thuốc nếu cần thiết.
- Sử dụng một ứng dụng nhắc nhở uống thuốc trên điện thoại di động nếu cảm thấy thoải mái và thuận tiện.
- Nếu có thể chia sẻ về tình trạng nhiễm HIV và điều trị ARV của bạn cho một người thân tín, hãy nhờ họ nhắc nhở bạn việc uống thuốc đúng giờ.
Đúng loại:
- Uống đúng loại thuốc ARV mà cơ sở điều trị cấp cho bạn hoặc mua ở nơi khác nhưng vẫn đảm bảo đúng chỉ định của bác sĩ.
- Tái khám/lấy thuốc đúng hẹn, trong trường hợp không thể đến lấy thuốc đúng hẹn, hãy đi sớm hơn để tránh tình trạng không còn thuốc để uống.
Đúng số lượng:
- Uống đúng số lượng viên thuốc theo toa thuốc, không nhiều hơn hoặc ít hơn.
- Có thể sử dụng hộp chia thuốc theo ngày.
Đúng cách:
Nếu là thuốc viên cần uống cả viên thuốc, không tự ý bẻ viên thuốc, nghiền thuốc.
Tái khám đúng hẹn và làm các xét nghiệm cần thiết:
- Ghi chú lại ngày, giờ hẹn tái khám vào lịch, lịch trên điện thoại di động, sổ tay hoặc bất kì công cụ ghi nhớ nào đảm bảo bạn có thể xem được khi cần.
- Sử dụng các ứng dụng nhắc lịch hẹn trên điện thoại di động nếu bạn cảm thấy thoải mái và thuận tiện.
- Nếu có thể hãy chia sẻ với một người thân tín và nhờ họ nhắc nhở bạn việc tái khám.
- Thực hiện các xét nghiệm cần thiết theo yêu cầu của bác sĩ, bao gồm cả chuẩn bị trước về mặt thể chất lẫn tài chính cho mỗi lần trước khi xét nghiệm. Các báo cáo kết quả xét nghiệm kịp thời sẽ giúp bác sĩ theo dõi tình trạng sức khoẻ của bạn chính xác hơn, ra các quyết định kịp thời giúp tăng hiệu quả của việc điều trị.
Tái khám đúng hẹn và làm các xét nghiệm cần thiết
Uống các loại thuốc dự phòng nhiễm trùng cơ hội theo chỉ định của bác sĩ: uống thuốc đúng giờ, đúng loại, đúng số lượng và đúng cách (có thể tham khảo ở phía trên). Việc uống thuốc dự phòng nhiễm trùng cơ hội góp phần cho việc điều trị ARV hiệu quả hơn.
Duy trì một chế độ dinh dưỡng, luyện tập, làm việc và sinh hoạt hợp lý: tham khảo ý kiến của bác sĩ, các chuyên gia y tế về chế độ dinh dưỡng, luyện tập, làm việc và nghỉ ngơi để tăng hiệu quả của việc điều trị ARV cũng như giúp cải thiện hệ miễn dịch.
Sử dụng các biện pháp tình dục an toàn: luôn luôn chuẩn bị các biện pháp bảo vệ an toàn trong khi quan hệ tình dục để tránh lây nhiễm chéo từ người có HIV và/hoặc mang bệnh lây truyền qua đường tình dục khác. Nếu không sử dụng các biện pháp an toàn, có thể dẫn đến tình trạng nhiễm các chủng vi-rút HIV kháng thuốc gây ra thất bại trong việc kháng vi-rút; nhiễm các nhiễm trùng qua đường tình dục khác cũng có thể ảnh hưởng đến việc điều trị ARV, suy giảm hệ miễn dịch hoặc có thể trầm trọng hơn.
Giữ liên hệ thường xuyên với một (hoặc nhiều hơn một) chuyên viên tư vấn về HIV, điều trị ARV: đây là người có thể hỗ trợ bạn trong tất cả các hoạt động kể trên. Nếu xảy ra các vấn đề khác, họ cũng có thể đưa ra những chỉ dẫn hoặc lời khuyên hữu ích dành cho bạn.
V. Bác sĩ và chuyên viên tư vấn có thể giúp tuân thủ điều trị HIV (điều trị ARV) tốt hơn không?
Chắc chắn có. Tư vấn và hỗ trợ tuân thủ điều trị là một trong những yếu tố cực kì quan trọng của việc điều trị ARV. Đó là một quá trình trao đổi hai chiều giữa bệnh nhân và người tư vấn, cùng nhau tìm ra các giải pháp phù hợp để điều trị ARV có hiệu quả trong việc ức chế vi-rút, phòng tránh các bệnh cơ hội và kéo dài tuổi thọ. Bệnh nhân là người hiểu rõ thói quen của mình nhất, trong khi các bác sĩ và chuyên viên tư vấn là người có kiến thức chuyên môn. Sự trao đổi cởi mở từ hai phía là chìa khoá cho việc điều trị.